Cumhuriyet Halk Partisi

[Kuva-yi Milliye]

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 9 Eylül 1923’te Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan ve ortanın solunda yer alan Türk siyasî partisidir. Çok partili düzene geçiş sürecinde tek parti iktidarını sürdüren ve Türkiye'nin en uzun süreli iktidar partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu olarak da anılır.

"Halk Fırkası" adıyla kurulan partinin başına 1924'te "Cumhuriyet" sözcüğü eklenmiş, daha sonra 1935'teki 4. Kurultay'da bugünkü "Cumhuriyet Halk Partisi" adı benimsenmiştir.

12 Eylül Darbesi'nin ardından, o dönem Bülent Ecevit'in genel başkanlık yaptığı Cumhuriyet Halk Partisi kapatılmış; daha sonra 3821 sayılı yasaya dayanarak, kuruluşunun 69. yıl dönümünde 9 Eylül 1992 günü tekrar açılmıştır.

CHP'nin Kökleri

Cumhuriyet Halk Partisi’nin kökleri Sivas Kongresi'ne dayanır. CHP’nin 1. Kurultayı olarak da kabul edilen, 4-11 Eylül 1919'da toplanan Sivas Kongresi'nde, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde işgale direnmek amacıyla kurulan müdafaa-i hukuk cemiyetleri Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (ARMHC) adı altında birleştirilmiştir. 23 Nisan 1920'de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi ARMHC delegelerinden oluşmuş, ancak 1922'de meclis, Birinci Grup ve İkinci Grup adıyla iki gruba ayrılmıştır.

Millî Mücadelenin zaferinden sonra Mustafa Kemal önderliğindeki Birinci Grup, ülke çapında siyasi örgütlenmeye girişmiş ve 8 Nisan 1923'te yapılan seçimlere tek liste ile girerek biri dışında bütün milletvekilliklerini elde etmiştir. Grup ileri gelenleri 11 Eylül 1923'te Mustafa Kemal başkanlığında Halk Fırkası'nı oluşturmuştur.

Halk Fırkası Doğuyor

Lozan Antlaşması'nın kabulü nedeniyle Mecliste baş gösteren yoğun tartışmalar üzerine Mustafa Kemal, 9 Eylül 1923'te 9 Umde adı verilen siyasî programı ilan etti ve iki gün sonra İçişleri Bakanlığı'na verilen bir dilekçeyle kendisine bağlı milletvekillerinden oluşan Halk Fırkası'nı kurdu. Parti kurucuları Refik Saydam, Celâl Bayar, Sabit Sağıroğlu, Münir Hüsrev Göle, Cemil Uybadın, Kazım Hüsnü, Saffet Arıkan, Zülfü Bey'di. Genel Sekreter Recep Peker'di.

29 Ekim 1923'te, HF üyesi olan 158 milletvekili Cumhuriyet'i ilan ederek Mustafa Kemal Paşa'yı cumhurbaşkanı seçti. Bu olay üzerine, Milli Mücadele'nin lider ve aydın kadrosunu oluşturan milletvekillerinin bazıları (Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Adnan Adıvar, Ali Fuat Cebesoy, Hüseyin Avni, Cafer Tayyar Eğilmez, Refet Bele, Bekir Sami, Hüseyin Cahit Yalçın), ülkenin "diktatörlüğe" yöneldiğini iddia ederek mecliste ayrı bir grup oluşturdular. 17 Kasım 1924'de Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nı kurdular. Bu olaydan bir hafta önce Halk Fırkası'nın adı Cumhuriyet Halk Fırkası olarak değiştirildi. TCF'nin 5 Haziran 1925'te kapatılıp önde gelen üyelerinin idamından sonra, 1946 yılına kadar CHF/CHP TBMM seçimlerine tek parti olarak katıldı.

Genel Başkanları

* Mustafa Kemal Atatürk (9 Eylül 1923 - 10 Kasım 1938)
* İsmet İnönü (11 Kasım 1938 - 14 Mayıs 1972)
* Bülent Ecevit (14 Mayıs 1972 - 30 Ekim 1980)
* Deniz Baykal (9 Eylül 1992 - 18 Şubat 1995)
* Hikmet Çetin (18 Şubat 1995 - 11 Eylül 1995)
* Deniz Baykal (11 Eylül 1995 - 22 Nisan 1999)
* Adnan Keskin (22 Nisan 1999 - 23 Mayıs 1999) (Vekâleten)
* Altan Öymen (23 Mayıs 1999 - 30 Eylül 2000)
* Deniz Baykal (30 Eylül 2000 - Günümüz)

Parti internet sitesi: http://www.chp.org.tr/

[Kuva-yi Milliye]

[onurkarakaya]

Atamizin, Bizlere Cumhuriyet'ten sonraki en buyuk Mirasi..

Cumhuriyet Halk Parti'li olmak sadece bir ayricalik degil; Gurur ve Sereftir..

Saygilarla..